Баланың білімін саудаға салып қойған жоқпыз ба осы?! Бұлай деуіміздің де себебі бар.
«Астана» арнасы жаңалықтарынан «Білім беру мәселелері жөніндегі бірқатар заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы» заң жобасына сәйкес, Білім министрлігі 2016 жылдан бастап ұлттық тестті үш кезеңде – бастауыш сыныптан кейін, негізгі мектептің соңғы сыныбында және кәсіби мектепті бітірген соң – тапсырту ережесін қабылдауды жоспарлап отыр» деген ақпаратты естіген едік. Министрдің айтуынша, мұндай аралық тест шәкірттің қабілетін анықтауға мүмкіндік беретін көрінеді.
Баланың білімін бағамдау үшін ұлттық бірыңғай тестілеу жүйесін үш кезеңде өткізу қаншалықты тиімді?! Бұл жүйе, яғни ҰБТ оқушылардың білім деңгейін нақты анықтайтын тәсіл еместігі, оның мектеп оқушыларының білім сапасының төмендеуіне де өз әсерін тигізіп жүргені баспасөзде жиі жазылуда. Мәселен, 11 сынып оқушыларын алайық. Жыл бойы оқушылар ҰБТ-ға дайындалумен уақыт өткізеді. Олардың білімін тексеру үшін бірнеше рет тестілеу жүйесі жүргізіледі. Балалардың ынта-ықыласының барлығы дерлік, ұлттық тестілеуге ауып кетеді. Сонда оқулық қайда қалады? Мектеп бағдарламасы ше? 11-сыныпта өткізілетін бағдарламалардың көбі тасада қалып қоятыны жасырын емес. Өйткені баланың ҰБТ-дан жоғары балл жинауы – мектеп үшін де үлкен абырой.
Бүгінгі таңда әлемнің көптеген мемлекеттері ҰБТ тәсілінен бас тартуға тырысуда. Оның себебі, балалардың білім деңгейінің төмендеп кетуімен салыстырады. Бізде керісінше, ҰБТ-ны жаңа бағытпен, үш кезеңмен жүргізуді қолға алмақпыз. Министр «бұл жүйенің халықаралық тәжірибеде бар дүние екенін» айтады. «Оқушылар бастауыш сыныптан соң және 9 сыныптан соң тест тапсырады. Бұл – баланың әрі қарайғы бағытын анықтау үшін тиімді. Мәселен, ЖОО-ға бара ма, әлде кәсіби-техникалық білім алуға бағыттала ма? Бұл тест бізге тек мониторинг үшін керек. Яғни министрлік, жергілікті атқару органдары, ата-ана мен ұстаз мектептің, оның ішінде баланың деңгейін біліп отырады» дейді. Министр Сәрінжіповтің пікірінше, балалардың білім деңгейіне мониторинг жасау үшін тиімді тәсіл осы. Ал бұл жүйе балаларға тиімді ме? Министрлікке мониторинг керек шығар, ал баланың дайындығын қайда қоямыз?! Онсыз да мектеп бағдарламасы бастауыш сыныптағылар үшін ауырлап тұр. Екінші-үшінші сыныптың математика оқулығындағы есепті бала түгілі, үлкендер әзер шешіп жүр. Мектеп бағдарламасын әзер үлгеріп жүрген баланы тестілеуге дайындау қаншалықты қажет?!
Білікті ұстаздар ҰБТ жүйесінің оқушылардың білім деңгейін шынайы бағалай алмайтынын жиі айтып жүр. Бұрындары мемлекеттік емтихан тапсыру үшін оқушылар бірнеше пәннен дайындалушы еді. Әдебиеттен шығарма жазу, математикадан бақылау есептерін шығару тиімдірек еді. Қазір мұның бірі де жоқ. Отыра қалып, өзіңіз қалаған жауапты белгілей салсаңыз болғаны. «Тисе терекке, тимесе бұтаққа» деп шимайлап шығатындар да жетерлік. Тест сұрақтарына жауап беру аса білімділікті қажет етпейді. Білім сапасын жақсартудың жолы ұлттық бірыңғай тестілеуді үш кезеңмен өткізуден тұрмайды. Сапалы білім алу үшін ең алдымен ұстаздардың мәртебесін көтеруіміз керек. Жоғары жалақы алған маман ғана балаларға сауатты білім береді. Бұл – бір. Екіншіден, балалардың білімін жақсартудың тағы бір жолы – сапалы оқулықта дер едік. Оқулық сапалы болмаса, оқушы толыққанды білім ала алмайды.
Министрлік осындай ұсыныс тастады. Бұл жүйе қаншалықты жүзеге асады, ол – депутаттардың бекітуіне тікелей байланысты. Әзірге ұсыныс депутаттардың қарауына берілді.
Гүлзина Бектас.
“Айқын” газеті
