Керекті кеңес

ҰБТ-2022 кездесетін тарихи даталар тізімі

2021-12-29

ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ (ҰБТ-2022 кездесетін тарихи даталар тізімі)

«ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ» ПӘНІ БОЙЫНША МАҢЫЗДЫ ОҚИҒАЛАРДЫҢ ХРОНОЛОГИЯЛЫҚ КЕСТЕСІ
1.	Б.з.б. ІІІ–ІІ мыңжылдықтың аралығы	– Энеолит (мыс-тас дәуірі).
2.	Б.з.б. ІІ мыңжылдықтың басы	– Қола (мыс пен қалайының қосындысы) қорытуды меңгеру.
3.	Б.з.б. І мыңжылдықтың басы	– Темірді игеру басталды.
4.	Б.з.б. I мыңжылдық	‒ Сақ тайпалық одақтарының өмір сүрген мерзімі.
5.	Б.з.б. І мыңжылдық	– Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы.
6.	Б.з.б. VІІІ ғ.	‒ Қазақстан аумағындағы ең ежелгі сақ қорғандары.
7.	Б.з.б. ІІІ ғ. соңы	‒ Көшпелі ғұн (хунну) тайпаларының билігіне Мөденің келуі.
8.	Б.з.б. 530 ж.	‒ Сақ-массагеттердің парсы патшасы Кирді талқандауы.
9.	552–603 жж.	‒ Түрік қағанатының өмір сүрген мерзімі.
10.	603–704 жж.	‒ Батыс Түрік қағанатының өмір сүрген мерзімі.
11.	704–756 жж.	‒ Түргеш қағанатының өмір сүрген мерзімі.
12.	751 ж.	‒ Атлах (Талас) шайқасы.
13.	756–940 жж.	‒ Қарлұқтар мемлекетінің өмір сүрген мерзімі.
14.	870 ж.	– Әбу Насыр әл-Фарабидің өмірге келген жылы.
15.	942-1212 жж.	‒ Қарахан мемлекетінің өмір сүрген мерзімі.
16.	ІX ғ. соңы‒XI ғ. басы (ІX ғ. соңы‒XI ғ. ортасы)	‒ Оғыз мемлекетінің өмір сүрген мерзімі.
17.	ХІ ғасыр.	– Махмуд Қашғаридің өмір сүрген уақыты.
18.	ХІ ғасыр.	– Жүсіп Баласағұнидің «Құтты білік» поэмасының жазылған мерзімі.
19.	ХІІ ғасыр.	– Қожа Ахмет Йассауидің «Диуани Хикмет» еңбегінің жазылған мерзімі.
20.	960 ж.	‒ Қарахан мемлекетінде ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялануы.
21.	XI ғ. басы‒XIII ғ. басы	‒ Қыпшақ хандығының өмір сүрген мерзімі.
22.	1236/1237‒1242 жж.	‒ Батудың Руське және Шығыс Еуропаға жорығы.
23.	XIV ғ. І жартысы	‒ Өзбек ханның Алтын Ордада билік етуі.
24.	1465 ж.	‒ Қазақ хандығының құрылуы.
25.	XVI ғ. басы	‒ Қасым ханның билік еткен уақыты.
26.	XVI ғ. басы	– «Қасым ханның қасқа жолы» заңдары шықты.
27.	1538‒1580 жж.	‒ Хақназар ханның билік еткен уақыты.
28.	1582/1583‒1598 жж.	‒ Тәуекел ханның билік еткен уақыты.
29.	XVI ғ. соңы–XVIІ ғ. басы	– «Есім ханның ескі жолы» заңдары шықты.
30.	1628/1629–1652 жж.	– Жәңгір ханның ел билеуі.
31.	1643 ж.	‒ Орбұлақ шайқасы.
32.	1680‒1715/1718 жж.	‒ Тәуке ханның билік еткен уақыты.
33.	ХVII ғ. соңы.	‒ Тәуке ханның «Жеті жарғы» заңдар жинағы.
34.	1723 ж.	‒ «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұламаның» («Ұлы апат жылдары») басталуы.
35.	1726/1728 ж.	‒ Бұланты шайқасы.
36.	1729/1730 ж.	‒ Аңырақай шайқасы.
37.	1731 ж.	– Кіші жүз қазақтарының бір бөлігі Ресейдің қол астына өтуі.
38.	1771‒1781 жж.	‒ Абылайдың Қазақ хандығын басқарған жылдары.
39.	1783‒1797 жж.	‒ Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс.
40.	1835–1865 жж.	– Шоқан Уалихановтың өмір сүрген жылдары.
41.	1836‒1838 жж.	‒ Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған көтеріліс.
42.	1837‒1847 жж.	‒ Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс.
43.	1841 ж.	‒ Бөкей хандығында қазақ балаларына арналған алғашқы зайырлы мектептің ашылуы.
44.	1841–1889 жж.	– Ыбырай Алтынсариннің өмір сүрген жылдары.
45.	1845–1904 жж.	– Қазақтың ұлы ақыны, ойшылы әрі ағартушысы Абай Құнанбаевтың өмір сүрген жылдары.
46.	1866–1937 жж.	– Әлихан Бөкейхановтың өмір сүрген уақыты.
47.	1893 ж.	– В.Томсен ежелгі түркі жазбаларының құпиясын ашты.
48.	1913‒1918 жж.	‒ «Қазақ» жалпыұлттық газетінің шығуы.
49.	1916 ж.	– Қазақстан және Орта Азиядағы ұлт-азаттық қозғалыс.
50.	1917 ж., шілде	‒ «Алаш» партиясының құрылуы.
51.	1917 ж., желтоқсан	‒ Орынборда ІІ жалпықазақ съезі. Алаш-Орда үкіметінің құрылуы.
52.	1918–1920 жж.	– Қазақстандағы шетел интервенциясы мен Азамат соғысы.
53.	1920 ж.	‒ Қырғыз (Қазақ) АССР-нің құрылуы.
54.	1925 ж., сәуір	‒ Қазақ Кеңестерінің V съезі өтіп, қазақ халқының тарихи атауы қалпына келтірілді.
55.	1925 ж.	– Қазақ АКСР-i астанасын Орынбордан Қызылордаға көшірілуі.
56.	1928 ж.	– Алғашқы жоғары оқу орны – Қазақ мемлекеттiк педагогикалық институтының ашылуы.
57.	1929 ж.	– Қазақ АКСР-i астанасын Қызылордадан Алматы қаласына көшірілуі.
58.	1931-1932/1933 жж.	‒ Күштеп ұжымдастыру жылдарындағы жаппай ашаршылық.
59.	1932 ж.	‒ Ашаршылыққа байланысты, апаттың көлемі туралы «Бесеудің хатын» жазған республика қайраткерлері: Ғ. Мүсірепов, М.Ғатауллин, М.Дәулетқалиев, Е.Алтынбеков, Қ.Куанышев.
60.	1936 ж.	– Қазақ АКСР-iнің одақтық республика болып қайта құрылуы (ҚазКСР).
61.	1937 ж.	– Қазақ КСР Конституциясының қабылдануы.
62.	1939 ж.	– Екінші дүниежүзілік соғыстың басталған жылы.
63.	1941 ж.	– Ұлы Отан соғысының басталған жылы.
64.	1946 ж.	– Қазақ КСР Ғылым академиясының құрылуы.
65.	1949 ж.	– Семей ядролық полигонындағы алғашқы атомдық жарылыс.
66.	1949 ж.	– М.Әуезовке «Абай» романы үшін КСРО Мемлекеттік сыйлығының берілуі.
67.	1954 ж.	– Тың және тыңайған жерлерді игерудің басталуы.
68.	1957 ж.	– Экономикалық аумақтық ұстаным бойынша басқаруды қайта құру.
69.	1959 ж.	– Теміртаудағы жұмысшылар толқуы.
70.	1961 ж.	– «Байқоңыр» космодромынан тұңғыш ғарышкердің ұшырылуы.
71.	1960-1962, 1964-1986 жж.	– Д. А. Қонаевтың Қазақ КСР Компартиясы ОК бiрiншi хатшысы қызметін атқарған жылдары.
72.	1963 ж.	– Ядролық қаруларды атмосферада, ғарышта және су астында сынауға тыйым салу туралы келісімшарт.
73.	1969 ж.	– Есік қорғанынан «Алтын адам» табылуы.
74.	1978 ж.	– Қазақ КСР Конституциясының қабылдануы.
75.	1979 ж.	– Целиноград қаласындағы Қазақстанда немiс автономиясын құруға қарсы наразылық шерулері.
76.	1986 ж.	‒ Желтоқсан оқиғасы.
77.	1988 ж.	– Ш. Құдайбердиев, А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов, М. Дулатовтардың ақталуы.
78.	1989 ж.	– Қарағанды шахтерлерiнiң ереуiлi.
79.	1989 ж.	‒ О. Сүлейменов бастаған «Невада-Семей» экологиялық қозғалысының құрылуы.
80.	1989 ж.	‒ «Тілдер туралы Қазақ КСР Заңының» қабылдануы, қазақ тілінің мемлекеттік тіл болып жариялануы.
81.	1991 ж.	‒ Қазақтың тұңғыш ғарышкері Т. Әубәкіровтің ғарышқа ұшуы.
82.	1991 ж., 29 тамыз	– Н.Ә. Назарбаевтың Семей ядролық полигонын жабу туралы жарлыққа қол қоюы.
83.	1991 ж.	‒ Н.Ә. Назарбаевтың бүкілхалықтық сайлауда Қазақстан Президенті болып сайлануы.
84.	1991 ж.	– Қазақ КСР-iнiң алтын қоры мен алмаз қорының құрылуы.
85.	1991 ж., 16 желтоқсан	‒ Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік Тәуелсіздігі туралы» Конституциялық Заңының қабылдануы.
86.	1992 ж.	– Қазақтардың дүниежүзiлiк алғашқы құрылтайының өтуi (Алматы қ.).
87.	1992 ж., маусым	‒ Қазақстан Республикасының мемлекеттік Туы мен Елтаңбасы бекітілуі
88.	1992 ж.	‒ Қазақстан Республикасының БҰҰ-ға толыққанды мүше болып қабылдануы.
89.	1993 ж., қараша	‒ Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы ‒ теңгенің енгізілуі.
90.	1995 ж.	– Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылуы.
91.	1995 ж., 30 тамыз	‒ Бүкілхалықтық референдумда Қазақстан Республикасының қолданыстағы Конституциясының қабылдануы (Конституция күні).
92.	1997 ж.	‒ Жалпыұлттық татулық пен қуғын-сүргін құрбандарын еске алу жылы.
93.	1997 ж.	– Қазақстан Республикасының астанасы Алматы қаласынан Ақмола (Нұр-Сұлтан) қаласына көшірілуі.
94.	1999 ж.	– ЮНЕСКО шешімімен Астана (Нұр-Сұлтан) қаласына «Бейбітшілік қаласы» мәртебесінің берілуі.
95.	2003 ж.	‒ Астанада (Нұр-Сұлтан) әлемдік және дәстүрлі діндер өкілдерінің I съезі.
96.	2010 ж.	‒ Қазақстан ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуі.
97.	2011 ж.	‒ Қазақстанда Азиаданың өткізілуі.
98.	2017 ж.	‒ Қазақстанда дүниежүзілік ЭКСПО көрмесінің өткізілуі.
99.	2019 ж.	‒ Астана қаласының атауы Нұр-Сұлтан болып өзгеруі.
100.	2019 ж.	– Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан Республикасының Президенті болып сайлануы.

ДҮНИЕЖҮЗІ ТАРИХЫ (ҰБТ-2022 кездесетін тарихи даталар тізімі)

«ДҮНИЕЖҮЗІ ТАРИХЫ» ПӘНІ БОЙЫНША МАҢЫЗДЫ ОҚИҒАЛАРДЫҢ ХРОНОЛОГИЯЛЫҚ КЕСТЕСІ
1.	Б.з.б. IV-мың ж. – б.з. V ғ.	– Ежелгі Шығыс өркениеті тарихы кезеңі.
2.	Б.з.б. 1280 ж.	– Египет пен Хетт мемлекеттері арасындағы әлемдегі тұңғыш бітім шарт.
3.	Б.з.б. 1792–1750 жж.	– Хаммурапидің Вавилон мемлекетін басқаруы. «Хаммурапи заңдары».
4.	Б.з.б. 221 ж.	– Қытай аумағындағы алғашқы орталықтанған мемлекет-Цинь империясы.
5.	Б.з.б. 336–323 жж.	– Александр Македонскийдің билік етуі.
6.	Б.з.б. 509–27 жж.	– Ежелгі Рим тарихындағы республика кезеңі.
7.	Б.з. 395 ж.	– Ежелгі Рим империясының Батыс және Шығыс болып бөлінуі.
8.	Б.з. 476 ж.	– Батыс Рим империясының құлауы.
9.	481–511 жж.	– Франк мемлекеті мен Меровингтер әулетінің негізін қалаушы король Хлодвигтің билік құруы.
10.	527–565 жж.	– Император І Юстинианның билік етуі.
11.	570–632 жж.	– Ислам дінінің негізін қалаушы Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбардың өмір сүрген жылдары.
12.	882 ж.	– Киев Русі мемлекетінің құрылуы.
13.	XІ ғ.	– Салжұқтардің Кіші Азияны жаулап алуы.
14.	1096–1099 жж.	– Бірінші крест жорығы.
15.	1265 ж.	– Ағылшын парламентінің құрылуы.
16.	1302 ж.	– Францияда Бас штаттардың шақырылуы.
17.	1337–1453 жж.	– Англия мен Францияның арасындағы Жүз жылдық соғыс.
18.	1368–1644 жж.	– Қытайда Мин әулетінің билік етуі.
19.	1382 ж.	– Тоқтамыс ханның Мәскеу қаласын басып алуы.
20.	1453 ж.	– Түріктердің Константинопольді басып алуы.
21.	1455–1485 жж.	– Англиядағы Ал қызыл және Ақ раушандар соғысы.
22.	1485–1603 жж.	– Англияда Тюдорлар әулетінің басқаруы.
23.	1492 ж.	– Христофор Колумбтың Американы ашуы.
24.	1517 ж.	– Лютердің 95 тезисін жариялап, индульгенцияға қарсы шығуы.
25.	1519–1522 жж.	– Фернан Магеллан тұңғыш дүниежүзін айналып шығу саяхаты.
26.	1555 ж.	– Реформация нәтижесінде Германияда княздер мен императордың арасында Аугсбург бітімінің жасалуы.
27.	XVI ғ. аяғы	– Францияда Бурбондар әулетінің билікке келуі.
28.	1600 ж.	– Ағылшындық Ост-Үнді компаниясының құрылуы.
29.	XVII ғ. басы–XІX ғ. екінші жартысы	– Жапонияда Токугава әулеті сегундарының билік етуі.
30.	1607 ж.	– Солтүстік Америкадағы ағылшындардың алғашқы тұрақты қонысы Джеймстаунның (Виргиния) негізі қаланды.
31.	1613–1917 жж.	– Ресейде Романовтар әулетінің билік құруы.
32.	1640 ж.	– Ағылшын буржуазиялық революциясының басталуы.
33.	1682–1725 жж.	– І Петрдің патшалық етуі.
34.	1700–1721 жж.	– Солтүстік соғыс.
35.	1756–1763 жж.	–Жетіжылдық соғыс. (Англия мен Франция)
36.	1757 ж.	– Император Цяньлун еуропалықтардың Қытайға келуіне тыйым салуы.
37.	1776 ж.	– АҚШ-тың құрылуын жариялаған Тәуелсіздік декларациясының қабылдануы.
38.	1787 ж.	– АҚШ Конституциясының қабылдануы.
39.	1789 ж.	– Бастилиянының алынуы. Француз революциясының басталуы.
40.	1789 ж.	– Францияда Адам және азамат құқықтары декларациясын қабылдауы.
41.	1804 ж.	– Францияда Наполеон Бонапарттың «императоры» атағын қабылдауы. Бірінші империяның құрылуы.
42.	1812 ж.	– Ресейдің Наполеон әскерлеріне қарсы Отан соғысы.
43.	1813 ж.	– Лейпциг түбіндегі «Халықтар шайқасы».
44.	1814–1815 жж.	– Вена конгресі.
45.	1823 ж.	– АҚШ-та «Монро доктринасының» жариялануы.
46.	1839–1870 жж.	– Осман империясындағы Танзимат реформасы.
47.	1850–1864 жж.	– Қытайдағы тайпиндер көтерілісі.
48.	1853-1856 жж.	– Қырым соғысы.
49.	1854 ж.	– Бірінші жапон-американ келісімшартына қол қойылуы.
50.	1861 ж.	– Итальян корольдығының құрылуы.
51.	1861 ж.	– Ресейде басыбайлылық құқықты жою туралы манифест.
52.	1861-1865 жж.	– АҚШ-тағы азамат соғысы.
53.	1871 ж.	– Версальда Герман империясы құрылуының жариялануы.
54.	1871 ж.	– Герман империясының Конституциясының қабылдануы.
55.	1870–1871 жж.	– Франция-Пруссия соғысы.
56.	1877–1878 жж.	– Орыс-түрік соғысы.
57.	1878 ж.	– Берлин конгресі.
58.	1882 ж.	– Германия, Австрия-Венгрия және Италия араларындағы Үштік Одақтың құрылуы.
59.	1889 ж.	– Жапония Конституциясының қабылдануы.
60.	1904–1905 жж.	– Орыс-жапон соғысы.
61.	1905–1907 жж.	– Алғашқы орыс буржуазиялық-демократиялық революциясы.
62.	1907 ж.	– Антанта соғыс одағының құрылуы.
63.	1914-1918 жж.	– Бірінші дүниежүзілік соғыс.
64.	1917 ж.	– Ресейдегі Ақпан революциясы және Қазан революциясы.
65.	1919 ж.	– Париждегі бейбітшілік конференциясы.
66.	1921–1922 жж.	– Вашингтон конференциясы.
67.	1922 ж.	– КСРО-ның құрылуы.
68.	1923 ж.	– Түркия Республикасының құрылуы.
69.	1929–1933 жж.	– Әлемдік экономикалық дағдарыс.
70.	1933 ж.	– Германияда фашистік диктатураның орнауы.
71.	1937 ж.	– Жапонияның Қытаймен соғысының басталуы.
72.	1938 ж.	– Мюнхен келісімі.
73.	1939 ж.	– Өзара шабуылдаспау туралы КСРО-Герман пактісі.
74.	1939–1945 жж.	– Екінші дүниежүзілік соғыс.
75.	1941 ж.	– Германияның КСРО-ға шабуылы.
76.	1942–1943 жж.	– Сталинград шайқасы.
77.	1943 ж.	– Курск шайқасы.
78.	1943 ж.	– Тегеран конференциясы.
79.	1945 ж.	– БҰҰ Жарлығының қабылдануы.
80.	1945 ж.	– ІІ Дүниежүзілік соғыста Германия мен Жапонияның жеңілуі. ІІ Дүниежүзілік соғыстың аяқталуы.
81.	1947 ж.	– Трумэн Доктринасы, Маршалл жоспары.
82.	1949 ж.	– НАТО-ның құрылуы.
83.	1950–1953 жж.	– Кореядағы соғыс.
84.	1955 ж.	– Варшава келісімшарты ұйымының құрылуы.
85.	1956 ж.	– Суэц дағдарысы. Египетке қарсы үшжақты басқыншылық.
86.	1958 ж.	– Францияда бесінші Республиканың құрылуы.
87.	1961 ж.	– Космонавт Ю.А. Гагариннің ғарышқа алғашқы ұшуы.
88.	1962 ж.	– Кариб дағдарысы.
89.	1963 ж.	– Жерде, суда және ауада ядролық сынақтарды өткізбеу туралы Мәскеу шарты.
90.	1965–1973 жж.	– АҚШ-тың Вьетнамдағы интервенциясы.
91.	1968 ж.	– Варшава Шартына қатысушы елдердің Чехославакияға әскерлерін енгізуі. «Прага көктемі».
92.	1971 ж.	– Пәкістан-Үнді соғысы.
93.	1975 ж.	– Хельсинкидегі қауіпсіздік пен ынтымақтастық жөніндегі Еуропа Кеңесінің Актісі.
94.	1979 ж.	– Иранда шахқа қарсы революция.
95.	1979 ж.	– Ауғанстанға КСРО қарулы күштерін енгізу.
96.	1980–1988 жж.	– Ирак-Иран соғысы.
97.	1991 ж.	– КСРО-ның ыдырауы. ТМД-ны құру туралы декларацияға қол қойылуы.
98.	1992 ж.	– Еуропалық Одақтың (ЕО) құрылуы туралы Маастрихт келісімінің жасалуы.
99.	2001 ж.	– Шанхай ынтымақтастық ұйымын құру туралы мәлімдеме .
100.	2010–2011жж.	– «Араб көктемі». Египет, Тунис, Ливиядағы революциялар.