Кеше Балалар кітабының халықаралық күні өтті. Алда Балаларды қорғау күні деген тағы бір мереке бар. Осы бала дегенді біз қалай түсінеміз?
Иә, ол да кішкентай адам. Оның да өз талғамы, өз дүниетанымы бар. Өзің көретін киноны балаға көрсете алмайсың, себебі көрмейді. Балаға кинодан көрі мультфильм қызық. Сол секілді өзің оқитын кітапты да, балаң қабылдамайды. Балаға өзінің балалар әдебиеті керек! Балалар кітабы керек! Шүкір, соңғы жылдары балаларға арналған жап-жақсы кітаптар шығып жатыр. Кітап дүкендерінде қызылды-жасылды балалар кітаптары самсап тұр. Соның ішінде осымен оныншы рет шығарылған «Кәусар бұлақ» кітабының жөні бөлек. Бұл кітаптың басқалардан ерекшелігі – жыл сайын балаларға арнап жазылған, «Дарабоз» байқауынан жүлде алған шығармалар жарияланады. Яғни, балалар жазушыларының ең озық, ең жаңа туындылары жарық көреді. Алайда, «Кәусар бұлақтың» осы оныншы кітабы көңілге кірбің түсірді.
«Кәусар бұлақтың» бұрынғы кітаптарын «Баянжүрек» баспасы шығарып келген. Бұл баспаның директоры – Арасанбай Естенов. Өзі балалар жазушысы, баспагер. Сондықтан, балаларға арналған кітаптың қалай шығуы керегін Арасанбай аға бес саусағындай біледі. Оның үстіне «Баянжүрек» – балалар кітаптарын ғана шығаратын баспа. Содан болар, «Кәусар бұлақтың» бұрынғы кітаптары көркемдігіне қоса, айнақатесіз шығатын. Техникалық түгілі, әріп қателігін де таппайтынсың. Ал бұл жолғы «Кәусар бұлақты» «Алмабаспасы» деген баспа шығарыпты. «Алматыкітап» дегенді білуші едік, мынау «Алмабаспасы» дегенді гуглдың өзі таба алмады. Осы «Алмабаспасының» қателігі ме, әлде кітапқа жауапты адамдардың жауапсыздығы ма, «Кәусар бұлақ» бастан-аяқ қате шыққан.
Аннотация жазылған бетте жауапты редактор ретінде Сұлтан Қалиұлының аты жазылыпты. Алайда, Сұлтан ағаның өзіне хабарласқанымызда өзін сыртынан қосып жібергенінін, бұл кітапқа қатысы жоғын айтты. Сонда қалай? Біреуді өз рұқсатынсыз сыртынан кітапқа жауапты редактор ретінде тіркеп жіберуге бола ма?
«Кәусар бұлақтағы» қандай қателік дейсіз ғой? Ә дегеннен-ақ кітапқа жарияланған «Жұмбақтар мен тақпақтардың» авторы берілмеген. Ал мазмұнында 4-бетте Әли Ысқабайдың «Хайуанаттар қорығы» деп көрсетіліпті. Ал 4-бетте «Хайуанаттар қорығы» емес, «Жұмбақтар мен тақпақтар» деп жазылған. Ал Әли Ысқабайдың аты-жөні мүлдем жоқ.
Кітапта басқаны қойғанда, авторлардың атының өзі қате. Айнұр Төлеудің тегін «ТОЛЕУ» деп жазыпты. 112-беттегі Көмек ЫБЫРАЙУЛЫ деген автордың тегін, «ұлы» деп жөндесе болмас па еді? Жүпаргүл МАУКЕНОВНА Асылованы қазақшалап «Мәукенқызы» деп редакциялауға болар еді ғой. Балалар – шікәмшіл оқырман, олар ертең осы қателіктерді сол күйінде қабылдап алса не болады?
Осы кісінің «Құдіретті жер-Ана!» өлеңіндегі «жер-Ананы» үлкен әріппен жазу керегін, үлкен түгіл бала да біледі. «Жас Отан» жастарының әні» деген өлеңді оқып көрейікші:
Жаса, жаса, өткір Қазақ
Күллі әлемге мәшһүр Қазақ.
Евро-ның көрмесін де,
Тамсандырып өткіз, Қазақ!
Мұндағы «өткір Қазақ» дегенді қалай түсінуге болады? «Евро-ның көрмесі» дегеннен не ұқтық? Бәлкім, ЭКСПО көрмесі болар, редакторлар мен корректорлар көз жүгіртсе қайтер еді?
Ең сорақы тақырып мынау – «Сиқырлы кітап шағыр немесе тарихқа қиянат». Авторы – Қайырбек Семейғазыұлы. Ақынның «Шағыр» деген фамилиясы тақырыптың ішіне «кіріп кеткен», сөйтіп «Сиқырлы кітап шағыр» бола қалыпты. Мұндай көрсоқырлықты қалай түсінуге болады? Мұндай да жауапсыз болар ма? Негізінде, кітаптағы кейбір сөздердің түсініктемесі, сол беттің төменгі жағына кішкентай шрифтпен берілуші еді. Қайырбек Шағырдың өлеңдеріндегі түсініктемелерді жиып-теріп соңына тізіп қойыпты. Ал не дейсің?
Тағы бір сорақы қателік – 181-бетте. Әділбек Ыбырайымұлы Алпысбайдың «Саяқ» әңгімесі берілген. Ал негізінде, «Саяқтың» авторы – жас жазушы Мейіржан Жылқыбайұлы болатын. Алайда, Әділбек Ыбырайымұлы «Саяқты» өзіне «еншілеп» алыпты. Ал негізінде Әділбек Ыбырайымұлының әңгімесі 202-беттегі «Мәңгілік формуласы» екен. Сол жақтағы авторды осында әкеліп, «Саяққа» тіркеп қойғанын қалай қателік демейсің? Бұл жай қателік емес, сорақы қателік.
238-беттегі «Жүректегі жылымық» хикаятының авторын «Омарова.Л» деп беріпті. Л-ның аты бар ма? Бұл құжат емес, кітап, соның ішінде балаларға арналған кітап. Ал баланың кітабын бұлай шығаруға бола ма екен?
«Бала – біздің болашағымыз» деп сайрағанда құдайдаймыз. Болашағымызға балта шауып отырған өзіміз емес пе? Баламызға дені дұрыс кітап шығарып бере алмасақ, ертең бетімізге баспай ма? Мұрат Мөңкеұлының «Мен қауіп еткеннен айтамын» дегені секілді мен де мұны «Балалардың кітабын бүлдірмейікші» деген ішкі ренішпен айтып отырмын. Балалардың тұнық әлемін бұлай былғамаңдаршы, «баспагерлер»!
Серікбол ХАСАН
