Бүгінде “жаға ұстатты мен жұртты шулаттының” арасында тірлік көп. Бір жұрт имансыздықтан, бір жұрт ұятсыздықтан, бір жұрт ұлтсыздықтан көрсе, енді бір жұрт тексіздіктен дейді.
Иә, атын атағың келмейді, бірақ, сол балалар да отбасында тәрбиеленіп, мектептің табалдырығын аттап шығып жатқасын, бүгінгі ұстаз ретінде бір ауыз пікір айтуды өзіме парыз санадым.
Бастысы, бүгін біз тәрбиені ұранға айналдырдық, ұраншыл, «әсіре қызыл» қауымға айналып барамыз. Жеңіл жолмен пайда табу, істен гөрі сөз, сөзден гөрі хайпке ұрыну бүгінгі елге оңай болып тұр.
Бір ісіміздің артында бүкіл әулеттің, тым құрыса бір отбасының ұяты тұрғанын ескере бермейміз.
Адам адамнан тәлім алады,
Ағаш ағаштан мәуе алады, — дейді атам қазақ. Біз жан-жағымызды қалай тәрбиелеп жатырмыз?
Бірде кино — өнер, ол жұртты тәрбиелеуге міндетті емес, — деп шуладық. Иә, ол өнер, ол болары болып, бояуы сіңіп қойған, ақыл тоқтатқан зиялыны тәрбиелеуге әлі жетпес, олар оған өнер деңгейінде қарай алар, бірақ, үйдегі, мектептегі бала өнер деп қабылдай ма? Әлде өмір деп пе?
Әрине, олар үшін Көрген көргенін істейді,
Көсеу түрткенін істейді. Бұны біз естен шығарып жібердік. Қазақ айтады, сиыр су ішсе, бұзау мұз жалайды, — дейді. Біз қарапайым осыны ұмыттық, бүгінгі жастар кітап оқымайды, бүгінгі балалар өйтпейді, бүйтпейді, — дейміз. Өзіміз ше?
Өзіміз кітап оқимыз ба, өзіміз ізденеміз ба? Үйдегі бала айтқаныңды емес, істегеніңді істейтінін естен шығармайық. Өз басым баламды емес, өзімді, оқушымды емес, өзімді көбірек тәрбиелеуім керек екенін жақсы білемін. Үйдегі балама, алдымдағы оқушыға идеал бола алсам, артымдағы іні-қарындасыма кумир бола алсам, сол менің үлкен тәрбием деген ой ғана бар санамда. Сол үшін де, күн сайын сөзден гөрі іске көбірек мән беру жағына кетіп барамын. Тіпті сөйлегім келмейтінді шығардым. Тек іс!
Бүгін отбасындағы тәрбие де, мектептегі тәрбие де, қоғамдағы тәрбие де, тіпті мемлекеттік идеология да ұранға айналды. Кез-келген мемлекеттік бағдарламаны, қыл аяғы жолдауды немесе әлде бір сұхбатты да ұранға саламыз. Тақырыпты ғана талқылаймыз. Сосын сөзімізден береке, ісімізден өнеге кетеді.
Желіде өзгені жерден алып, жерге салып отырамыз, бірақ, ғайбат пен өсек туралы лекция оқимыз. Біреу сүрінсе бір теуіп кетуге дайынбыз, бірақ, мейірім туралы ақыл айтамыз. Сөз басқа, іс басқа.
Идеалымыз еңбекпен емес, есерлікпен танылғандар, табынатымыз шоу мен шудың ортасында жүргендер болғасын, рухани азбай қайда барамыз?
Аятжан Ахметжанұлы. Республикалық «QAZBILIM» орталығы директоры. Химия ғылымдарының PhD докторанты. Ақын. журналист.
