«Нұр Отан» партиясының «Мектеп асханалары» жобасын іске асыру шеңберінде оқушылар мен олардың ата-аналары арасында дұрыс тамақтану мәдениетін қалыптастыруға ерекше көңіл бөлінеді. Осыған орай, Wellness коуч, психолог және саламатты өмір салты бойынша сарапшы Александра Соболеваның ата-аналарға арналған саламатты тамақтану туралы кеңестерін жариялауды жөн көрдік.
Кез келген ата-ана үшін өз баласының дені сау болып өскені, мықты болып ер жеткені, сабағын жақсы оқығаны өте маңызды. Солай емес пе? Мектеп оқушыларының ағзасында, түрінде өзгерістер болады. Бойдың өсуі, сана-сезімінің дамуы дегендей қалыптасу процесі жүреді. Сондықтан ата-аналар алдындағы негізгі міндет – балалардың өсіп келе жатқан ағзасына қажетін беру, олардың ағзасын энергиямен қамтамасыз ету үшін анықталып, теңестірілген және пайдасы мол макро және микро элементтерге бай, дәрумендер мен минералдарға толы тағам кестесін жасау.
Қойылған тапсырмаға жету үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру және жаңа бағытты түсіне білу жеткілікті. Мектеп жасындағы балаларға кальций мен ақуызға бай сүт, сүзбе, ірімшік сияқты сүт өнімдері өте қажет.
Бойдың өсуі үшін оның тағамында амин қышқылдары бар жұмыртқа, ет, тауық еті, балық міндетті түрде болуы керек. Бұл өнімдер адам ағзасына оң әсер етеді және терінің қартаймауына арналған құнарлы ақуыздарды береді. Ет өнімдері мен тауық еті тағамдарымызда жиі кездессе де, балық өнімдері сирек. Балық өнімдері ағзамызда маңызды орын алатын бұлшық ет пен ми жасушаларына қажетті фосфорды береді.
Балаларға арналған негізгі аста күш-қуат, энергия беретін тағамдар болуы керек. Бұлар негізгі көмірсулар: жармалар (сұлы, қарақұмық, арпа, күріш, тары т.б), бидайдың қатты сортынан жасалған макарондар, бұршақтар (соя бұршақ, жасымық, бұршақ т.б), пісірілген картоп. Бұлар – жақсы сіңімді, тоқ тағамдар. Олар оқушылардың қарнының ашпауына көмектеседі.
Бұдан бөлек, пайдалы май өнімдерін тұтынуға назар аудару керек. Бұл – сабақты жақсы оқитын баланың энергиялық қажеттігін қамтамасыз ету үшін керек маңызды компонент. Сапалы өсімдік майлары (зәйтүн, күнбағыс майы, жүгері, зығыр майлары т.б), майлылық мөлшері 80 пайыздан кем болмайтын сары май пайдаланған дұрыс. Оқушылардың жейтін тағамдары қатарынан мынадай майларды алып тастау керек: маргарин, аспаздық мақсатта қолданатын жасанды майлар.
Оқушының көкөніс пен жемістерді көбірек пайдаланғаны жақсы. «Қазақстанда 2012-2016 жылдардағы балалар арасындағы семіздіктің эпидемиологиялық мониторингі және оны қалыптастыратын факторлары» атты Ұлттық статистикалық есепке қарасақ, балалардың 70 пайызы көкөніс пен жеміс-жидектерді мүлдем қажетсінбейді екен. Бұлар балалар тағамында міндетті түрде болуы қажет.
Көкөніс пен жеміс-жидектер дәрумендер мен минералдарға өте бай. Бұлар тамақтың жақсы қорытылуына әсер етеді. Жеміс-жидекті көп жеген бала жасөспірімдер арасындағы семіздікке шалдықпайды. Әр бала күніне 3-4 жемістен және 500 грамм көкөніс жеуі керек. Бағасы қымбат жеміс-жидектер сатып алудық қажеті жоқ. Бәрімізге қолжетімді сәбіз, қызылша, қырыққабат, алма берсеңіз болады. Негізі бұларды ата-аналардың өздері де мұқият ескергені жөн. Өйткені ата-ана үйінде не істесе, бала да соған қарай бейімделеді.
Бүгінде оқушылар үзіліс кезінде не жейді? Шұжық, ысталған ет, чипсы, фаст фуд, тәтті тоқаш жеп, түрлі тәтті газдалған сусындар ішеді. Бұлар – жоғары калориялы тағамдар. Олар асқазанда ауыр қорытылады. Сондықтан түкте пайдасы жоқ. Керісінше организмнің реттілігін бұзып, түрлі аурулар туғызады. Тіпті мұндай тағамдарды жиі пайдаланудың соңы ағзаны бүлдіріп, адамның өмірін қысқартуы мүмкін. Сондықтан оларға барынша жоламаған дұрыс.
Ата-аналардың міндеті – балаларын жастайынан дәмді, саламатты, пайдалы тағамдарды тұтынуға бейімдеу. Оның бәрі отбасынан басталады. Сөз соңында айтарым, ата-аналар тамақтануға керек мөлшерде көңіл бөле отырып, балаларының денсаулығына ғана кепілдік беріп қоймай, сонымен қатар отбасында бақыт пен мәнді өмір қалыптастырады.
