ҰБТ – бұл жоғары оқу орнына түсу үшін қабылдау емтиханы болып табылады. ҰБТ тақырыбы әрқашан да өзекті бола бермек, өйткені жыл сайын жүз мыңнан астам түлек осы тестілеуден өтеді. Ал 2019 жылдан бастап тестілеу жылына төрт рет өткізіліп келеді.
Сондықтан біз ҰБТ туралы «аңыздар» үздіктерін тізбектеп шығуды жөн көрдік.
Шындығында, тестіленуші ҰБТ тапсыру кезінде бейінді пәндердің кез-келген комбинациясын таңдай алады.
№2 АҢЫЗ. Егер тест тапсырушы шекті балл жинай алмай қалса, тек келесі жылы ЖОО-ға түсе алады.
Іс жүзінде ЖОО-ға күндізгі бөлімге ақылы негізде оқуға түсіп, белгіленген мерзімде келесі кезекті сынақтан өте алады.
№3 АҢЫЗ. Егер оқушы қазақ тілінде оқыса, онда ҰБТ-ны тек қазақ тілінде (немесе керісінше) тапсыра алады.
Шындығында, оқушы ҰБТ-ға өтініш берген кезде ҰБТ-ны өзі таңдаған тілде бере алады, ол қазақша, орысша немесе ағылшын тілінде болуы мүмкін.
Тестілеу басталмас бұрын мемлекеттік комиссия төрағасына хабарласу қажет, егер мүмкіндік болса, оның таңдаған тест тапсыру тіліне сәйкес келетін басқа аудиториядан орын беріледі.
№5 АҢЫЗ. Егер оқуға түсуші шығармашылық дайындықты қажет ететін білім беру бағдарламаларының тобын таңдаса, онда ол басқа білім беру бағдарламаларының топтарына қатыса алмайды.
Егер үміткер шығармашылық дайындық қажет ететін білім беру бағдарламаларының тобын таңдаса, онда ол негізгі екі пәнді (Қазақстан тарихы мен Оқу сауаттылығы) ҰБТ-да тапсырады және, сонымен қатар, ҰБТ-ның барлық бес пәнін де тапсыра алады, демек, шығармашылық дайындықты (шығармашылық емтиханды тапсыру арқылы) қажет ететін білім беру бағдарламалары топтарын немесе басқа топтарды таңдау мүмкіндігі артады.
Бейінді пәндердің тәртібі маңызды емес. Мысалы, Физика-Математика немесе Математика-Физика. Маңыздысы – жалпы ұпай.
№7 АҢЫЗ. «Қазақ (орыс) тілі мен әдебиеті мұғалімдерін даярлау» білім беру бағдарламаларының тобын таңдау кезінде тапсыру тілін өзгерту мүмкін емес.
Егер оқушы орыс тілінде оқытатын мектепте оқыса және «Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдерін даярлау» білім беру бағдарламаларының тобын таңдаса, онда ол «орыс тілі» тапсыру тілін таңдап, үш міндетті пәнді орыс тілінде, ал екі бейінді пәндерді қазақ тілінде тапсыра алады. Дәл сол сияқты, егер қазақ тілінде оқытатын мектепте оқыса және «Орыс тілі мен әдебиеті мұғалімдерін даярлау» білім беру бағдарламаларының тобын таңдаса, онда тапсыру «қазақ» тілін таңдап, үш міндетті пәндерді, қазақ тілінде, ал екі бейінді пәндерді орыс тілінде тапсырады.
IELTS сертификаты ҰБТ-дан кейін алынған болса да, оны мемлекеттік білім беру грантын тағайындау конкурсы кезінде, сондай-ақ жоғары оқу орнына түсу кезінде пайдалануға болады. IELTS тапсыру ұпайы – 6,0 балл. Өту балы бар халықаралық сертификаттардың иелеріне шет тілінен максималды балл – 40 балл беріледі. Егер ҰБТ тапсыру кезінде IELTS сертификаты болса, шет тілін тапсыру-тапсырмау тест тапсырушының өз еркінде.
№9 АҢЫЗ. ЖОО-да оқу барысында шығармашылық дайындықты қажет ететін білім беру бағдарламаларының тобын өзгертуге болмайды және оқу бағдарламасы ұнамаса да оқуды аяқтау керек.
№10 АҢЫЗ. Білім беру грантын тағайындау кезінде оқуды жоспарлап отырған ЖОО-да болуыңыз қажет.
Тіркелу кезінде оқуды жоспарлап отырған ЖОО-ның қабылдау комиссиясы бөлімінде болу міндетті емес. Кез-келген ЖОО арқылы тапсыруға болады, тіпті сол ЖОО-ны (өтініш беріп отырған) өзіңіздің өтінішіңізде көрсетпесеңіз де.
№11 АҢЫЗ. Білім беру грантын алуға өтініш берген кезде тіркеліп отырған ЖОО-ны бірінші етіп таңдау керек.
№12 АҢЫЗ. “Алтын белгi” белгiсімен марапатталған тұлғаларға ҰБТ тапсыру кезінде немесе білім беру грантын тағайындау конкурсы өткізілген кезде қосымша балл қосылады.
Балдар қосылмайды. Білім беру грантын тағайындау конкурсы өткізілген кезде, сондай-ақ, жоғары бiлiмі бар кадрларды даярлауға мемлекеттiк білім беру тапсырысы бойынша бiлiм алушылардың құрамына қабылдау кезiнде балдар саны тең болған жағдайда ғана басым құқыққа ие.
№13 АҢЫЗ. ҰБТ тапсыру кезінде немесе білім беру грантына конкурс өткізілген кезде ауыл квотасымен балл қосылады.
Балдар қосылмайды. Ауыл жастары арасынан шыққан азаматтар үшін квота көзделген білім беру бағдарламаларының топтарына арналған конкурс келесі түрде өтеді: білім беру бағдарламаларының топтары бойынша гранттардың жалпы санының 70 пайызы жалпы конкурс тәртібімен беріледі, ал гранттардың қалған 30 пайызына конкурс тек ауыл жастары арасынан шыққан азаматтар үшін өткізіледі.
Бүгінгі таңда көптеген ұйымдардың жетекшілері өздерінің әлеуметтік парақшаларындағы жеке парақтарында ресми ақпаратты мейлінше кеңінен таратады, бұл маңызды нәтиже беріп, әр оқырманмен байланыс орнатуға көмектесетінін атап өткен жөн.
